Jakie są najczęstsze przyczyny obrzęków nóg?

Obrzęk nóg to bardzo częsta przypadłość. Wiele osób z tym problemem zgłasza się do gabinetu angiologa lub flebologa. Najczęstsze przyczyny mają związek z nawykami związanymi ze stylem życia, takimi jak spędzanie dużej ilości czasu w pracy w pozycji siedzącej lub stojącej, brak aktywności fizycznej i nadwaga. Są też choroby, które mogą powodować opuchnięcia nóg. Poznaj możliwe przyczyny tej dolegliwości.

Jak powstaje obrzęk nóg?

Obrzęk potocznie nazywany opuchlizną to stan, w którym dochodzi do „wycieku” nadmiaru płynu zawartego we krwi i chłonce z naczynia włosowatego lub chłonnego i nagromadzenia się go między komórkami [1]. Prawidłowy przepływ płynu reguluje kilka czynników m.in. ciśnienie wewnątrz i poza naczyniem, budowa jego ścian, obecność odpowiedniej proporcji białek i elektrolitów w tkankach i wewnątrz naczyń, wydolność drenażu limfatycznego, przepuszczalność naczyń włosowatych [1,2]. Jeśli któryś z tych czynników zawiedzie i płyn nie będzie mógł swobodnie przepływać, będzie go za dużo, zgromadzi się poza naczyniem i powstanie obrzęk [1].

Co najczęściej powoduje obrzęki kończyn dolnych?

Chociaż obrzęk może pojawić się w dowolnym miejscu na ciele, najczęstszym miejscem jego powstawania jest noga. Istnieje kilka przyczyn obrzęków kończyn dolnych. Do najczęstszych należy obrzęk naczyniowy związany z różnymi chorobami naczyń. Może to być niewydolność żylna i żylaki kończyn dolnych. Rozszerzenie żył utrudnia powrót krwi z kończyn dolnych do serca, co prowadzi do gromadzenia się krwi w nogach i powoduje obrzęk. Przyczyną opuchlizny naczyniowej może być też zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych, która stanowi poważne zagrożenie dla życia chorego [1].

Często obrzęki nóg mają podłoże limfatyczne i wynikają z utrudnionego odpływu chłonki [1]. Rozwijają się, gdy następuje zmniejszenie funkcji lub liczby naczyń limfatycznych w nodze. Istnieją różne przyczyny obrzęku limfatycznego, np. aktywna lub przeszła choroba nowotworowa, skutek uboczny terapii przeciwnowotworowej (zrosty po operacji lub chemioterapii) [3] oraz niektóre rzadkie choroby zakaźne [1].

Opuchnięcia kończyn dolnych mogą mieć również związek z tzw. obrzękiem grawitacyjnym na skutek przeciążenia żył, gdy przez dłuższy czas ktoś np. siedzi lub stoi bez ruchu. Na tego typu obrzęki często narzekają osoby wykonujące pracę stojącą, prowadzące siedzący tryb życia, z nadwagą lub uczestniczące w długich podróżach, zwłaszcza samolotem.

Jakie są inne przyczyny obrzęków nóg?

Obrzęki kończyn dolnych mogą towarzyszyć również innym stanom klinicznym. Wiele chorób współistnieje z opuchlizną nóg [2]. Są to m.in. niewydolność krążenia, choroby układu dokrewnego (np. niedoczynność tarczycy), choroby nerek lub wątroby, niewydolność serca, zaburzenia gospodarki białkowej, wodnej i mineralnej organizmu, schorzenia tkanki łącznej i stawów [2,4].

Obrzęk nóg może być wywołany także przyjmowaniem niektórych leków, takich jak [2]:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne przy schorzeniach o podłożu zapalnym;
• hormony np. estrogeny, progesteron, hormony sterydowe;
• antybiotyki np. cyklosporyna;
• sterydy anaboliczne, czyli pochodne testosteronu stosowane np. przez sportowców;
• blokery kanału wapniowego przy chorobie niedokrwiennej serca z nadciśnieniem tętniczym;
• wazodilatatory (alfablokery, hydralazyna, minoksidil) stosowane np. przy niewydolności serca;
• antagoniści endoteliny (bosentan, darusentan) na nadciśnienie tętnicze.

Opuchlizna kończyn dolnych niekiedy towarzyszy także zatruciu ciążowemu, słoniowaciźnie oraz stanom pourazowym i pooperacyjnym [2].

Dlaczego nie wolno bagatelizować obrzęków nóg?

Obrzęki nóg, zwłaszcza te, które narastają, dotyczą tylko jednej kończyny dolnej lub którym towarzyszą inne objawy np. rumień, wymagają niezwłocznej konsultacji lekarskiej. Po szczegółowym badaniu specjalista będzie w stanie ocenić charakter i przyczynę opuchlizny [4]. Obrzęki kończyn dolnych mogą wynikać z poważnej choroby, która zagraża życiu, dlatego nie wolno ich bagatelizować. Poza tym w większości przypadków da się je wyleczyć i niekiedy wystarczy leczenie zachowawcze. Nieleczone obrzęki utrudniają wykonywanie codziennych czynności, obniżają jakość życia, ograniczają możliwość zakładania ulubionych ubrań i butów, a nawet prowadzą do zaburzenia kontaktów z najbliższymi [5]. Dlatego nie wolno lekceważyć tego problemu.

Artykuł na zlecenie marki Diosminex

Bibliografia:

1. Boboryk D., Obrzęk – jakie są rodzaje obrzęków i w jakim przypadku należy zgłosić się do lekarza, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175407,obrzek-jakie-sa-rodzaje-obrzekow-i-w-jakim-przypadku-nalezy-zglosic-sie-do-lekarza, dostęp: 03.07.2024).

2. Rymarz E. i in., Obrzęki kończyn dolnych. Etiopatogeneza, rodzaje, diagnostyka, Medycyna Ogólna, 2007, 13 (XLII), 3: 216-221.

3. Onkoopieka, Diagnostyka obrzęku limfatycznego w przebiegu choroby nowotworowej, 2018 (witryna internetowa: https://onkoopieka.pl/diagnostyka-obrzeku-limfatycznego-w-przebiegu-choroby-nowotworowej, dostęp: 03.07.2024).

4. Frołow M., Obrzęk nóg, 2012 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/lista/72337,obrzek-nog, dostęp: 03.07.2024).

5. Fiodorenko-Dumas Ż. i in., Jakość życia i stan zdrowia u pacjentów z obrzękiem kończyn dolnych, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2012, Tom 18, Nr 3, 247-251.